تحلیل انتقادی عناصر ناتورالیستیِ داستان «انتری که لوطیش مرده بود» از چوبک

مکتب های ادبی یکی از معیارهای مهم برای نقد و ارزیابی آثار ادبی در دوره های گوناگون به شمار می روند. به این اعتبار که هر مکتب ادبی، نشان دهندۀ ویژگی هایی است که در اوضاع فرهنگی، اجتماعی و سیاسی هر دوره می گذرد، با نقد و بررسی آثار نویسندگان می توان به بخش مهمّی از این خصیصه ها پی برد و تحلیل روشن تری از شرایط اجتماعی ارائه داد. از جملۀ این مکتب ها، ناتورالیسم است که نخستین بار از طریق ترجمۀ آثار نویسندگان آمریکایی و اروپایی، در دورۀ مشروطه به حوزۀ ادبیّات فارسی راه یافت. در ایران، یکی از برجسته ترین نمایندگان ناتورالیسم، صادق چوبک است که هنرمندانه، مؤلّفه ها و قواعد این مکتب را در داستان های کوتاه خود به تصویر کشیده است. بر این پایه، آنچه در این جستار بدان پرداخته می شود، نقد و بررسی توصیفی- تحلیلی شماری از این مؤلّفه ها و قواعد در داستان «انتری که لوطیش مرده بود» است. چوبک با استفاده از عناصری همچون «توجّه به علم فیزیولوژیکی»، «دخالت دادن مسألۀ وراثت در رفتار و عملکرد شخصیّت ها»، «به کار بردن واژگان و مفاهیم به اصطلاح تابو و شکستن حرمت کاذب آنها»، «نفی آزادی و بیان جبر تاریخی و اجتماعی»، «استفاده از زبان محاوره برای شخصیّت ها»، «توصیف دقیق و شرح جزئیّات رویدادها»، «بیان عشق به عنوان یک نیاز جسمانی» و «پایان غم انگیز و ناخوشایند داستان»، ضمن آنکه فضای ناتورالیستی را در این قصّه حاکم کرده و بدان رنگ و بویی طبیعت گرایانه بخشیده، تا حدودی شرایط نابسامان فرهنگی، اجتماعی و سیاسی جامعه ای که در آن زندگی می کرده را به تصویر کشیده است.